پیام دکتر علی نجفی به مناسبت فرا رسیدن هفته بهداشت روان

الا بذکر لله تطمئن القلوب

به مناسبت هفته بهداشت روان (18 مهرماه الی 24 مهرماه)

با توجه به جایگاه سلامت روانی در تعلیم و تربیت ونیاز روز افزون

اموزش و پرورش به ویژه دانشجو معلمان به آرامش روانی ، ضرورت توجه به معیارهای سلامت روان احساس می شود . برای رشد و تکامل انسان ، عوامل و زمینه هایی لازم است که یکی از آنها داشتن فکر و روان سالم است . در قرآن و دین مقدس اسلام نیز دستورالعمل هایی  ارائه شده است . آسایش روحی و سلامت روان حلقه مفقود ای است که عدم توجه به آن یک معلم و مربی را در کار خود به مخاطره می اندازد . موضوعات از قبیل آسایش روحی توانایی برکنترل نفس ، داشتن صفت تواضع ، شکر و نیایش .... به عنوان شاخص های سلامت و موفقیت فرد محسوب می شود . کفر و بی ایمانی و فراموشی یاد خدا ، حرص و طمع ، سوء ظن به عنوان موانع سلامت روان به حساب می آید . توکل به خدا ، صبر ، اعتقاد به اراده الهی ، امید ، ایمان به خدا ، دعا و ... راههای رسیدن به سلامت روانی محسوب می شود .

سلامت روانی از ضرورت های شغل معلمی است  که با وجود آن منافع و تاثیرات مثبت شگرفی در جامعه انسانی پدیدار شده و موجب استحکام و استواری آموزش پرورش و در نهایت جامعه بشری می شود و در نتیجه آن می توان به پیشرفت های فرهنگی ، اخلاقی ، اجتماعی و ... دست یافت . و عدم رعایت آن آثار مخربی در فرهنگ عمومی جامعه و در تعلیم و تربیت و سیاست برجا می گذارد .

برای شغل معلمی چه از توان جسمی ، چه از توان روحی و روانی باید مسافر جاده معنویت شد یکی از نیازهای اساسی انسان بهداشت روحی و روانی است . قرآن به منظور اصلاح بیماری روحی و روانی نمونه های چشمگیر و تکان دهنده ای را ترسیم می کند . از سویی پیامبران نیز به سان آموزگاران دلسوز و مهربان به آموزش انسانها پرداخته اند و به پالایش اخلاقی و اجتماعی و بهداشتی، به ساختن اندیشه ، زبان قلم و منش، کران تا کران زندگی ، همت گماشته اند.

سلامت روانی می تواند قابلیت ها و در نهایت آینده و سرنوشت مربی و متربی را تحت تاثیر قرار دهد و در برون گرایی و گشودگی خاطر و چهره و با وجدان بودن و سلامت روانی فرد از عوامل موفقیت محسوب می شود.

اگر معلم بدن سالم و یک روح و روان عالی را به خدمت بگیرد و شغل و زندگی موفق و شادابی را برای خود و متربیان رقم می زند. در اهمیت سلامت روانی همین بس که یک جسم سالم، بدون روح سالم قادر به ارائه یک زندگی ایده آل نیست و کیفیت یک زندگی مطلوب و شغل با شرافت معلمی به سلامت روانی و روحی معلمان وابسته است. سلامت روانی شامل آسایش ذهن، احساس خود توانمندی، کفایت، درک همبستگی، شناخت توانایی خود و ظرفیت های عقلی و هیجانی است. حالتی است که فرد تواناییها را می شناشد و قادر است با استرس های معمولی زندگی مدارا کند. از نظر شغلی بسیار مفید و سازنده است. برای مشارکت و همکاری مفید است. بین معنویت و سلامت روان رابطه ی معناداری وجود دارد. دلبستگی به معنویت و دینداری و نگرش و بینش صحیح نسبت به خداوند منجر به افزایش سلامت روانی و رضایت از زندگی میگردد.

معلمی که از سلامت روحی و روانی برخوردار باشد، شخصیت سالمی دارد، با اندیشه های گوناگون آشناست، روابط خود با مردم را حفظ میکند، فعال است، قادر است به اولیا، دانش آموزان، عشق، محبت و صمیمیت نشان دهد. به آسوده بودن و شادمان بودن علاقه نشان می دهد. افراد افسرده فلج کننده هستند ولی افراد با سلامت روح و روان توانایی درک و تحمل دردها و عواطف، ترس ها و انواع مختلف شکست ها را دارا می باشد. شکیبا است خطاها و کاستی خود را می پذیرد و در صدد اصلاح و برطرف ساختن نقاط ضعف خود بر می آید. موانع را تحمل می کند ولی تسلیم ناکامی نمیشود. مهارت خود را به شیوه ای صمیمانه و با اشتیاق و با احساس تعهد در انجام وظایف شغلی، به کار میگیرد. آینده نگر است و اهداف و برنامه های دراز مدت برای فعالیت های آموزشی و پرورشی خود تعریف می کند. زندگی او جهت دار است، جهتی به سوی آینده، ارزش های استوار را می پذیرد، بیشتر به بهتر شدن معتقد است، انعطاف پذیر است و از تجارب دیگران و خود برای گشودن راه های جدید و ادراک ابعاد گوناگون حیات و بیان آن بهره میگیرد. زندگی معلم سالم در هر لحظه از هستی همه جانبه است، فرصت شکوفته شدن دارد. به دنبال دستیابی به عشق بارور است که لازمه عشق بارور نیز تلاش است. دارای تفکر بارور و سازنده است که لازمه تمام کشفیات و بینش های عظیم آدمی اندیشه و تفکر است. معلم سالم پرورش دهنده دانش آموزانی است توانمند در زمینه هدایت و تفکر و کردار و توانمند در بارور ساختن، آفرینندگی یا ایثار را دارا می باشد و با وجدان به کار مشغول می شود و به همین سبب احساس خوشحالی و سعادت می کند. معلم در راستای سلامت روحی و روانی به نیاز های فژیولوژیک، امنیتی، محبت، احساس تعلق، احترام، خود شکوفایی و ... توجه می کند.

نسبت به متربیان عمیقا احساس همدلی و محبت میکند از رفتارهای حقیرانه و یا ظالمانه در حق دانش آموزان ممکن است خشمگین و یا خسته شود، ولی زود قضاوت نمیکند. به رشد و کمال خود و دانش آموزان ارزشی قائل است.

در برابر اشتباهات آنها بردبار و شکیبا است. از انجام امور آموزشی، فرهنگی، دینی و پژوهشی خود و دیگران ، مخصوصا متعلمان خود، لذت می برد. نسبت به کار و تلاش خود احساس تعهد می کند و کار خود را معنا دار انجام می دهد. چون  در صدد یافتن معنویت در آینده است. رستگاری عقبی را برای خود مدخر می کند. نسبت به خود و دانش آموزان در «زمان» و«مکان» ادراک درست و خاصی دارد. زیستن در هر لحظه هر کلاس و هر سال برای او متفاوت و متکامل تر می شود. چون برای آینده برنامه ریزی دارد، نسبت به خود و جهان اطراف خود آگاه است و هیچیک از استعدادهای بالقوه خود و دانش آموزان را مهمل رها نمی کند.

دانشجو معلمی که از سلامت روح و روان برخوردار باشد نسبت به اینکه چه هست؟ و کیست، افراد تحت تعلیم او چه کسانی هستند؟ وظایف او چیست؟ عوامل موفقیت او کدام است؟ موانع پیشرفت او چیست؟ آگاهی دارد. اعتماد به نفس دارد. شور شوق دارد. به دنبال شناخت است. می داند، کار او مدد به حیات است، خروش است. بی جهت سرزنش نمی کند- ذخایر وجود خود و دیگران را استخراج می کند، هیجان مثبت دارد، بالنده است و بالندگی را دوست دارد. به دنبال تحول و دگرگونی و تغییرات است.

دکتر علی نجفی 

مدیریت امور پردیس های دانشگاه فرهنگیان استان همدان